Leppedyk "bûtengebiet"

Leppedyk "buitengebied"

 

       De Leppedyk sil neffens Rienks en Wolters yn "Binnediken en Sliperdiken" om,'t jier 1000 hinne oanlein wurden wêze as wetterkearing foar it Middelsewetter; Hy rûn fan Eastersyl oant Easterboarn ta. Nei it tichtslykjen fan de Middelsee tsjinne de dyk foar befeiligibg tsjin it opkringende wetter út de sânwâlden en waard doe dus mear in Binnedyk. Hy sil de namme krigen ha fan De Leppa, it âlde rjochtsdistrikt, dat letter mear wurksum wie foar wettersteatkundige saken.  Foaral nei 1800 wreide Akkrum u.a. ek út oer de Boarn hinne en waarden huzen boud tusken de Leppedyk en de Boarn. Dat kompleks huzen wie by it folk bekent as "De Leppedyk" en foarme wynklik in a parte wyk yn Akkrum. De sanearing en de nijbou yn de lêste trittich jier hawwe der feroaring yn brocht en de mienskippelike namme foar alles, wat oer de Boarn wenne, wurdt net mear brûkt. Wol hat men yn de folboude Jimmenplan de namme De Leppedyk bewarre yn in strjitte, dy't oanlein is op it ein fan de âlde Leppedyk (1970) dat yndertiid "Pool syn dykje" neamd waard, nei de komelker dy't dat stik foar heawinning en weiderij hierde. (Ut Toponymy fan Akkrum en Nes fan Merten Bakker. 1982).

       De Leppedyk sil neffens Rienks en Wolters yn "Binnediken en Sliperdiken" om,'t jier 1000 hinne oanlein wurden wêze as wetterkearing foar it Middelsewetter; Hy rûn fan Eastersyl oant Easterboarn ta. Nei it tichtslykjen fan de Middelsee tsjinne de dyk foar befeiligibg tsjin it opkringende wetter út de sânwâlden en waard doe dus mear in Binnedyk. Hy sil de namme krigen ha fan De Leppa, it âlde rjochtsdistrikt, dat letter mear wurksum wie foar wettersteatkundige saken.  Foaral nei 1800 wreide Akkrum u.a. ek út oer de Boarn hinne en waarden huzen boud tusken de Leppedyk en de Boarn. Dat kompleks huzen wie by it folk bekent as "De Leppedyk" en foarme wynklik in a parte wyk yn Akkrum. De sanearing en de nijbou yn de lêste trittich jier hawwe der feroaring yn brocht en de mienskippelike namme foar alles, wat oer de Boarn wenne, wurdt net mear brûkt. Wol hat men yn de folboude Jimmenplan de namme De Leppedyk bewarre yn in strjitte, dy't oanlein is op it ein fan de âlde Leppedyk (1970) dat yndertiid "Pool syn dykje" neamd waard, nei de komelker dy't dat stik foar heawinning en weiderij hierde. (Ut Toponymy fan Akkrum en Nes fan Merten Bakker. 1982).

 


     Wolle jo mear witte oer de buorkerijen op dizze side? Sjoch dan yn "Boerderijen van Akkrum" fan Geart de Jong en freerk Wind. In útjefte fan de Stifting Akkrum âld en nij, 2020.

     Wilt u meer weten over de boerderijenop deze site? Zie dan in "Boerderrijen van Akkrum" van Geart de Jong en Freerk Wind. Een uitgave van de Stichting Akkrum â;d en nij, 2020.

 

Buorkerijen-Boerderijen

Leppedyk 10, 53,  Greijdanus

 Yn boppesteande buorkerij fan Jentsje Greijdanus is Adam (Ruurds de Boer) hurdrider berne yn 1721.

 In bovenstaande boerderij van Jentsje Greijdanus is Adam (Ruurds de Boer) hurdrider geboren in 1721.


Leppedyk 115,  Hosper.                                                                                  Geert Hosper 1846-1916. 


De Boskpleats

     Ek no noch is de pleats ûnder de namme De Boskpleats bekend. Hy stiet yn it lân besiden de Leppedyk en de Boarn, tichteby it âld Syltsje. Bosk is hjir net te finen en sil hjir ek nea west hawwe, mar mogelik hat de namme syn ûntstean te tankjen ha oan  de tsjokke beame mantel om it hiem , dy't foarhinne  de pleats oan it each ferburgen hâlde. Neierhân binne hja foar in grut part romme. 

     Ook nu nog is de boerderij onder de naam De Boskpleats bekend. Hij staat in het land aan d e zijkant van de Leppedyk en de Boarn, dichtbij it âld Syltsje. Bos is hier niet te vinden en zal hier ook nooit  zijn geweest, maar mogelijk heeft de namam zijn ontstaan te danken hebben aan  de dichte boom mantel om het erf, die voorheen - de boerderij aan het oog verborgen hield. Naderhand zijn ze  voor een groot gedeelte opgeruimd. 

Leppedyk 9,  46,  " Boskpleats"

Afbeelding boven: © Leeuwarder Courant 19-8-1905

Afbeelding onder: © Hepkema's Courant 8-1-1918

 Afbeeldingen boven: Over de Boskpleats en hun bewoners aan de Leppedyk. © Leeuwarder Courant, mei 1968.


KrommeKnilles langs de Leppedyk


Boppe-boven: Links: Plan van een te bouwen woonhuis voor de heer T. Kuik aan de Leppedyk 48. (1928).  Rechts: Het herbouwen (Na een brand) van een woonhuis aan de Leppedyk nr. 7. (1983)


It Syltsje

     Ek no noch is de pleats ûnder de namme De Boskpleats bekend. Hy stiet yn it lân besiden de Leppedyk en de Boarn, tichteby it âld Syltsje. Bosk is hjir net te finen en sil hjir ek nea west hawwe, mar mogelik hat de namme syn ûntstean te tankjen ha oan  de tsjokke beame mantel om it hiem , dy't foarhinne  de pleats oan it each ferburgen hâlde. Neierhân binne hja foar in grut part romme. 

     Ook nu nog is de boerderij onder de naam De Boskpleats bekend. Hij staat in het land aan d e zijkant van de Leppedyk en de Boarn, dichtbij it âld Syltsje. Bos is hier niet te vinden en zal hier ook nooit  zijn geweest, maar mogelijk heeft de namam zijn ontstaan te danken hebben aan  de dichte boom mantel om het erf, die voorheen - de boerderij aan het oog verborgen hield. Naderhand zijn ze  voor een groot gedeelte opgeruimd. 

Leppedyk van voor 1986.


Leppedyk 52

Leppedyk 52, Familie de Jong

  Boppe-boven: Opmeting boerderij R. Hettema aan de Leppedyk 52. (1965)


Leppedyk 55

Leppedyk 55, Wijbenga.


Leppedyk 56

      De Kriekepleats lei oan de bocht fan de Boarn Eastelik fan Alde Skou. Hoe't de namme ûntstien is  en wannear, is net mear te achterheljen. Misskien hat it te meitsjen mei oanspielsels út de Boarn, dat him der yn 'e winter ophope en "kryk" of "krieke" neamt wurdt. Yn 1811 wennet Sytse Arjens, dy't dat jier de namme van der Krieke oannimt. Yn de tritiger jierren fan ús ieu is de skuorre ôfbrutsen en is allinnech de foarein stean bleaun. lei oan de bocht fan de Boarn Eastelik fan Alde Skou. Hoe't de namme ûntstien is  en wannear, is net mear te achterheljen. Misskien hat it te meitsjen mei Oanspielsels út de Boarn, dat him der yn 'e winter ophope en "kryk" of "krieke" neamt wurdt. Yn 1811 wennet Sytse Arjens, dy't dat jier de namme van der Krieke oannimt. Yn de tritiger jierren fan ús ieu is de skuorre ôfbrutsen en is allinnech de foarein stean bleaun. (Ut Toponymy fan Akkrum en Nes fan Merten Bakker. 1982). 

       De Kriekepleats lei oan de bocht fan de Boarn Eastelik fan Alde Skou. Hoe't de namme ûntstien is  en wannear, is net mear te achterheljen. Misskien hat it te meitsjen mei Oanspielsels út de Boarn, dat him der yn 'e winter ophope en "kryk" of "krieke" neamt wurdt. Yn 1811 wennet Sytse Arjens, dy't dat jier de namme van der Krieke oannimt. Yn de tritiger jierren fan ús ieu is de skuorre ôfbrutsen en is allinnech de foarein stean bleaun. (Uit Toponymy fan Akkrum en Nes van Merten Bakker. 1982). 

 


Leppedyk 59

Leppedyk 59, Arbeiderswoning

     Boppe-boven: Aanbouw Slaapkamer, Douche en W.C. aan de arbeiderswoning voor eigenaar het St. Ant. Gasthuis te Leeuwarden aan de Leppedyk. (1965)


Leppedyk 61

Leppedyk 61,  Oosterhoff

      Boppe-boven: Plan voor het verbouwen der stalinrichting en wononhuis in de boerenhuizinge in de huur bij T. de Haan aan de Leppedyk 61. (1920)  


Leppedyk 

Leppedyk 56,  


'Stoom' gemaal Leppedyk 63


Waterschap De Leppedijk

Grondgebied en werken

Het waterschap was gelegen in de gemeenten Idaarderadeel en Utingeradeel en had een omvang van ongeveer 1300 ha. De volgende werken waren bij het waterschap in onderhoud:
- de polderdijken;
- een (stoom)gemaal, later vervangen door een tweetal elektrische gemalen;
- een aantal tochtsloten, duikers en dammen;
- (tot 1932) de weg, lopende van de klapbrug de Nesserzijl over Bokkum en Birstum naar Grouw;
- een in bovenstaande weg gelegen brug over het Wijde Deel;
- de weg lopende van Akkrum langs de Leppedijk en verder door het Zuiderend naar de weg Grouw-Irnsum.
In beheer had het waterschap de bovenstaande werken en alle andere in het waterschapsgebied aanwezige watergangen e.d. voorzover bevorderlijk aan het waterschapsdoel.

Historisch overzicht

Het initiatief tot oprichting van het waterschap ging in eerste instantie uit van U. Twijnstra, lid van provinciale staten en directeur van oliefabrieken te Franeker en Akkrum. Hij was ontevreden over het bestaande wegennet in het latere waterschapsgebied. Volgens hem kon ook de waterbeheersing in het gebied, toentertijd verzorgd door een 38-tal particuliere polders, sterk verbeterd worden. Hij wist het bestuur van het Leeuwarder Sint Anthony-gasthuis, dat veel bezittingen in het potentiële waterschapsgebied had liggen, te interesseren voor zijn plannen. Dit bestuur belegde in maart 1911 een vergadering van belangstellenden. Er bleek wel animo te bestaan voor de oprichting van een waterschap. Een commissie, bestaande uit de heren U. Twijnstra, S. Boltjes en G.W. van der Meer te Leeuwarden, D. Oedsma te Akkrum en M. Kingma te Birstum, nam de praktische voorbereiding van een en ander op zich. In 1913 werd het waterschap vervolgens opgericht. Het nieuwe waterschap werd genoemd naar de Leppedijk, die de zuid- en westgrens ervan vormde.
Het bestuur van het waterschap bestond uit een vijf leden tellend dagelijks bestuur en een vergadering van ingelanden.(1) Doel van het waterschap was het verbeteren van de waterbeheersing en de verkeersgelegenheid in het gebied.
Een grondige reorganisatie van de bemaling vond plaats. De bestaande windwatermolens werden door het waterschap overgenomen en vervolgens op afbraak verkocht. Ter bemaling van het waterschapsgebied werd in het Nauwe Deel een stoomgemaal gebouwd. Om een betere ontsluiting van het gebied te bereiken, werd een tweetal wegen aangelegd, namelijk een weg van de Nesserzijl over Bokkum, Birstum en Gotum naar Grouw en een weg, lopende van Akkrum langs de Leppedijk en verder door het Zuiderend naar de weg Grouw-Irnsum.

Bij de aanleg rekende men erop dat de beide wegen na gereedkomen overgenomen zouden worden door de gemeenten Idaarderadeel en Utingeradeel. Dit bleek een vrij optimistische inschatting. Wat de weg Neserzijl-Grouw betreft, kwam het na veel onderhandelen inderdaad tot de gewenste overname. Anders lag het met de westelijker lopende weg van Akkrum naar de weg Grouw-Irnsum. Deze weg liep te dicht in de buurt van de bestaande weg Heerenveen-Leeuwarden. Er bestond dan ook geen enkele animo bij de betrokken gemeenten om deze weg over te nemen. Verschillende pogingen tot overdracht mislukten.
n verband met de overdracht ervan werd de weg Nesserzijl-Grouw in 1932 uit het rijtje onderhoudswerken gelicht. Wel bleef de in de weg gelegen brug over het Wijde Deel in onderhoud bij het waterschap. Pogingen om ook die over te dragen aan Idaarderadeel en Utingeradeel ketsten af op te betalen afkoopsom en op de wens van de gemeenten de brug te verlagen.
De aanleg van het Prinses Margrietkanaal in de jaren veertig had grote gevolgen voor het waterschap.    Het kanaal doorsneed het grondgebied ervan. Twee afzonderlijke bemalingsgebieden ontstonden. Ter vervanging van het in de nieuwe situatie nutteloos geworden stoomgemaal werden aan weerszijden van het nieuwe kanaal twee elektrische gemalen gebouwd. Deze kwamen in 1949 gereed. Ook werd de brug over het Wijde Deel vervangen door een dam. Het nieuwe kanaal doorsneed de weg van Akkrum naar de weg Grouw-Irnsum, die daardoor een groot deel van zijn functie verloor.
Per 1 januari 1980 werd het waterschap opgeheven en gingen de rechten, plichten, bezittingen en schulden over op het nieuwe waterschap De Middelsékrite. (Bron: Wetterskip Fryslân)


     Ha jo noch fragen, op- of oanmerkingen, folje dan neiststeand formulier yn en klik op 'Verzenden'.
     

Heeft u nog vragen, op- of aanmerkingen, vul dan naaststaand formulier in en klik op 'Verzenden'.